ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E12

- Radni naslov scenarija bio je "Domaćin", novi i upečatljiviji naslov osmislio je producent Maksa Ćatović. 

- U scenariju su se dva "Slavkova momka" koja čuvaju "Stefana" zvali "Sima" i "Jovan" po uzoru na dva "Dražina najbolja momka" iz pesme "Nad Kraljevom živa vatra seva". To je posveta Kraljevčaninu Zlatku Milojičiću, superfanu serije. Nažalost, Slavkova replika da su to njegova "dva najbolja momka" nije završila u finalnoj seriji i ne čuju se njihova imena.

- "Lidija" je dobila ime na osnovu intervjua sa Milenom Radulović u podkastu "Prvi red". Lik "Lidije" je u prvoj sezoni imao generički naziv "Analitičarka" i tokom rada je odlučeno da u budućim sezonama to bude važan lik. U toku razgovora sa domaćinima podkasta Đorđem Bajićem i Zoranom Jankovićem, došlo se do te ideje.

- Lik "Stefana" hakuje američku bespilotnu letelicu "Predator". Takvih pokušaja je bilo ali nisu bili uspešni. Teroristi su najdalje došli do toga da se nakače na video signal i posmatraju koje ciljeve "Predator" trenutno posmatra. U međuvremenu su "Predatori" u američkim oružanim snagama zamenjeni novim modelom.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E11

 - Ime hakera "Nikole Bećirića" izgrađeno je iz imena par poznatih beogradskih hakera iz devedesetih.

- "Nikola Bećirić" je bio blakckhat haker i bio je na robiji zbog toga u Nemačkoj, zato je drugačiji od ostalih kompjuteraša koje smo videli. Ta predistorija je u završenoj epizodi reducirana. Otud njegov monolog o tome kako "Stefanu" nedostaje iskustvo u stvarnosti koje on ima. Najpoznatiji lik hakera koji se uvodi radeći fiskulturu je lik kog igra Kris Hemsvort u filmu "Haker" Majkla Mana tako da je ovaj način uvođenja "Nikole Bećirića" posveta tom filmu.

- "Stefan" dovodi za "Kikijev" rođendan njegovog omiljenog muzičara Olivera Mandića i to je ilustracija "Stefanove" moći i bogatstva jer je Oliver Mandić poznat po tome da gotovo nikad ne nastupa uživo. 

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E09

 - "Major Sara Kon" ima pretka koji je bio među prvim povratnicima u Izrael. Mnogi značajni učesnici u ratu 1948. bili su Jevreji iz Jugoslavije, neki od njih i učesnici NOBa. Otud nije neočekivano da je njen deda kasnije postao agent izraelske tajne službe i delovao u okolini Jugoslavije.

- "Milojević" pominje da je Mosad prijateljska služba. Uprkos tome što o tim događajima nema zvaničnih podataka, smatra se da je Mosad u toku ratova na prostoru bivše Jugoslavije devedesetih pomagao našu Službu u informacijama i opremi.

- "Novofentanil" je medikament koji koristi "Sara Kon" za ubijanje dedinih ubica i inspirisan je jednim koji su Izraelci navodno koristili u nekoliko likvidacija. Obično su ga primenjivali preko kože. Oni su koristili lek iz grupe fentanila, Levofentanil a u jednoj akciji su ga ubrizgali žrtvi u uvo. Mosad je najdalje otišao u istraživanju derivata fentanila kao hemijskog oružja.

- "Vuksan Milojević" pominje unuka "Leku" što je aluzija na Aleksandra Leku Rankovića, jednog od osnivača i najvećih legendi Službe. Pas mu se zove "Reks" kao pas Rankovićevog prijatelja, kuma a kasnije najvećeg rivala Josipa Broza Tita. Tema kumstva i sukoba među kumovima provejava kroz odnose porodica "Milojević" i "Bakrač" kroz celu seriju.

- Abu Nidal je bio osnivač Fataha i jedan od najsvirepijih terorista u "zlatnoj eri" palestinskog delovanja širom sveta.  Rođen pod imenom Sabri Halil Al-Bana u Palestini uzeo je ime Abu Nidal (otac borbe) i otcepio je Fatah od PLOa vremenom ga pretvorivši u plaćeničku organizaciju koja je pod plaštom borbe za slobodu Palestine zapravo obavljala naručene napade. Abu Nidal je važio za zloglasnog teroristu kog su prezirali čak i načelni istomišljenici. Bilo je akcija za koje je sebi pripisivao zasluge iako ih nije imao. Imao je veze sa SFRJ i Službom državne bezbednosti koja mu je u više navrata pružila utočište i logistiku. Zapadne službe bezbdnosti su istraživale obim te saradnje, i njegov navodni lični odnos sa čelnicima jugoslovenskih organa, naročito njegovu navodnu komunikaciju sa Stanetom Dolancom. Ubijen je pod misterioznim okolnostima u Bagdadu 2002. godine gde je živeo posle bekstva iz Libije. Situacija u kojoj su "Vidoje", "Vuksan", "Osman", "Grospić" i "Ilija" komunicirali sa njim i pomagali mu u prošlosti odnosi se period te saradnje Abu Nidala i SDB.

- Ubistvo Stjepana Đurekovića o kom govori "Vuksan" je jedna od najkontroverznijih akcija SDB zbog koje su na kraju posle više od tri decenije i odgovarali nekadašnji čelnici Službe pred nemačkim sudom. O motivima za ubistvo Đurekovića postoji nekoliko teorija i "Vuksanova" se bazira na onoj da on nije uklonjen kao politički ekstremista već kao rizik zbog ekonomskih tajni koje je izneo i kompromitujućeg materijala o malverzacijama koje je vršio državni vrh. Đureković je pre bekstva u Zapadnu Nemačku bio rukovodilac u preduzeću INA i postoji čitav niz potencijalno osetljivih informacija koje je mogao preneti na Zapad iako neki istoričari to osporavaju i smatraju da on nije imao dodira sa najosetljivijim delatnostima te kuće. Đurekovićevo ubistvo fikcionalizovano je u seriji ČUVAR DVORCA Lukasa Nole koja je emitovana na HRTu.

- Kada "Vuksan" kaže da je Mengele strahovao od "Vidoja" pod tim misli na odbegle kvislinge i političke ekstremiste iz Jugoslavije koje je SDB lovio pod svetu, a Mengele važi za najtajnovitijeg i neulovljenog odbeglog nacistu.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E08

 - "Stefan" kaže da je njegova ideologija tehno-populizam. Reč je o anti-sistemskoj ideologiji koja osporava klasični parlamentarizam, političke elite, uvodi razne alternative postojećim političkim sistemima, a komunicira se putem tehnologije i u svojim programskim načelima se i oslanja na ideju tehnološkog progresa. Tu ideologiju je najdalje doveo italijanski inženjer Đanroberto Kazaleđo koji je koristeći komičara Bepea Griloa kao poltiičkog zastupnika uspeo da napravi Pokret pet zvezdica i sa njim osvoji dovoljnu podršku za formiranje vlade u Italiji. Kada tokom razgovora "Karamarković" kaže "Smiljanu" da su tehno-populisti na vlasti u Italiji sa "njihovim prijateljima" misli na desnicu Matea Salvinija sa kojima su bili u koaliciji. Slično "Stefanu" i Kazaleđo je bio inženjer u fabrici Oliveti koja se bavila kancelarijskom opremom i pravila pionirske korake u sferi elektronike, a neki njeni rukovodioci su bili poznati po avangardnim idejama o korporativnoj kulturi. Kazaleđo je kasnije bio jedan od pionira italijanskog internet-biznisa.

- "Vidoje" u razgovoru sa "Kasirkom" govori o nekoj emisiji u kojoj je gostovao što ga čini jednim od penzionisanih starešina Službe koji su izašli u medije sa atraktivnim pričama iz prošlosti.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E07

- Naručivanje preko tuđih kreditnih karica bila je veoma rasprostanjena internet prevara krajem devedesetih i početkom dvehiljaditih na našim prostorima, a nije podrazumevala neko preveliko hakersko znanje.

- "Lidija" napravi lapsus kada kaže “legendiran” identitet. U obavšetajnom radu se koristi pojam “legende” kao priče, biografije koja čini lažni identitet.

- Marko Lopušina i njegov serijal knjiga UBIJ BLIŽNJEG SVOG je najpopularniji serijal knjiga na temu obaveštajne zajednice bivše Jugoslavaije koji se pojavio kod nas. Marko Lopuština je novinar i publicista koji je specijaliziran za teme tajnih službi i Srba u dijaspori. 

- “Stefan” se vozi u Rolls-Royceu, automobilu koji je u više navrata bio vozilo negativaca u filmovima o agentu 007 kao što su recimo Orik Goldfinger i Ernst Stavro Blofeld. Kao ekstravagantan mladi bogataš “Stefan” ima i automobil koji privlači pažnju.

- Trut je program koji ne postoji ali je inspirisan principima koji su koristili stručnjaci iz firmi koje su preko interneta vodile kampanje za Bregzit i Donalda Trampa.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E06

- Priča o "Osmanu Delibašiću" i "Grospiću" je kompozit više autentičnih operativaca službe koji su radili pred kraj života SFRJ i otišli u svoje matične republike iz kojih su do samog kraja radili za zajedničku državu da bi potom postali vodeći obaveštajci u novonastalim državama. Najpoznatiji primer su svakako Josip Boljkovac i Josip Perković koji su radili za Službe SFRJ a potom osnovali bezbednosni sistem samostalne Hrvatske. 

- "Grospić" je dobio ime po poznatom hrvatskom ortopedu Ferdu Grospiću .

 - Akcija koju sprovodi "Stefan" preko Košnice u kojoj stvara paniku na bazi lažnog požara u Vračarskom tunelu je rutinska akcija stvaranja dezinformacija i diverzija kroz koje se produbljuju postojeće društvene podele koje potom kapitalizuju političke stranke. Poznato je nekoliko ruskih hakerskih akcija plasiranja lažnih informacija o mitinzima koji nikada nisu održani pa čak i u havariji u nuklearnoj elektrani koje su plasirane u SAD pred izbore 2016. Slična tehnika je primenjena potom u baltičkim državama i Poljskoj sa idejom denuncijacije NATO pakta.

- Problem Vračarskog tunela je realan urbanistički i saobraćajni problem. Zbog izgradnje Beograda na vodi ispod centra grada prevoze se opasne materije i u više navrata je upozoravano na taj problem. "Stefan" dakle koristi realan problem i opasnost da bi izveo diverziju.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E05

 - Tehnika prenošenja podataka koju "Bakrač" uspostavlja sa "Lidijom" je klasičan "dead drop" ili "dead letter box" metod, najčešće korišćena stara metoda. Suština tehnike je izbegavanje direktnog susreta koji bi mogao kompromitovati operativca i njegovu poziciju.

- Novinarka koja snima prilog o "Ognjenu" i "Stefanu" je "Novinarka Danice", lik koji je prvi put uveden u seriji "Ubice mog oca" i tamo obično mora da ode na ljubavni sastanak sa novinarom "Veselinom Vasom Bajovićem" jer on ima direktne kontakte sa izvorima iz policije. U "Državnom službeniku" vidimo po prvi put za koji medij radi.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E04

 - U sceni sa "Munižabom" kada traži kontakt u Iranu, "Ilija" govori o iranskim minobacačima koji su kopija izraelskih. Iran i Izrael su značajni motivi u drugoj sezoni serije DRŽAVNI SLUŽBENIK a oni su bili partneri, namerni i slučajni, u razvoju i trgovini naoružanjem pre Islamske revolucije. Konkretni minobacači o kojima Ilija govori su Hadid i Fateh koji su napravljeni kao kopija izraelskog Soltama.

- Monobacač za močvarno zemljište koji "Ilija" odlučuje da kupi je poznati iranski model od 37mm koji nema jak trzaj i ne ukopava se u zemlju pa može da se ispali i sa mekših podloga. Veoma je jednostavan za korišćenje i popularan je među terorističkim grupama.

- Firma koja instalira internet u "Luizinoj" i "Miličinoj" agenciji za održivi razvoj je "Stefanova" filma Košnica.

- U situaciji kada "Lazar" predaje "Ajatolaha" "Atamanu" razrađuje se teza o ruskom uticaju na Trampovu administraciju koja je početa u prvoj sezoni.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E03

 - Iranski naučnik kog Ilija i Slavko planiraju da otmu za Luizin račun iz tajnog zatvora CIA u Rumuniji zove se Mohsen Nurizade. Prezime Nurizade dobio je po Nimi Nurizadeu, reditelju iranskog porekla koji je režirao jedan od zanimljivih parodičnih špijunskih filmova AMERICAN ULTRA. Ime Mohsen, dobio je po iranskom reditelju Mohsenu Makmalbafu. Makmalbaf je poznat po svojim festivalskim uspesima ali je pre njih u Iranu snimao filmove sa elementima političkog trilera i bavio se nekim temama kao što su izbori, politička policija i sl. kojima se bavi druga sezona DRŽAVNOG SLUŽBENIKA.

- Tajni zatvor CIAu Rumuniji je inspirisan stvarnim objektima. Posle 11. septembra, čitav niz evropskih zemalja, članica NATO pakta bile su mesta gde su tajno dovođeni praktično oteti ljudi sa Bliskog Istoka osumnjičeni za terorizam. Kako bi se izbegli pravni problemi, oni nisu odvođeni u SAD već su zadržavani u tim zemljama protivpravno iako je u evropskim državama zadržavanje lica bez pravnog osnova protivzakonito. Jedna od država u kojima je to rađeno, po izveštajima Amnesty International je i Rumunija. Sam izgled tajnog zatvora u luci inspirisan je rešenjem iz filma ZERO DARK THIRTY u kom se tajni zatvor nalazi na brodu ukotvljenom u poljskoj luci Gdanjsk. Građani Gdanjska su posle tog filma bili revoltirani što je tajni zatvor smeštenoj u njihovoj luci kojom se naročito ponose jer je u njoj počeo pokret Solidarnost. Borci za ljudska prava u Poljskoj otkrili su lokaciju aerodroma 200 kilometara od Gdanjska kao mesto gde su zarobljeni ljudi dovođeni.

ŠIFRARNIK: DRŽAVNI SLUŽBENIK S02E01

 - Vagner je ruska paravojna formacija oko čijeg se karaktera vode polemike. Deo javnosti smatra da je reč o privatnoj firmi za bezbednosne poslove koja radi za Kremlj dok pojedini zapadni novinari smatraju da je to samo produžena ruka ruske vojne obaveštajne službe i Ministarstva odbrane koja je organizovana tako da nema zvanične veze sa državom. 

Lik starešine "ataman Vitalij Kirilenko" ima titulu atamana koja potiče iz kozačkog ustrojstva i česta je među ruskim vojnim veteranima koji pak gravitiraju saradnji sa Vagnerom. U određenom smislu broj veterana iz raznih ratova doveo je i do neophodnosti da se uredi delatnost ruskih plaćenika u čemu je Vagner otišao najdalje. Iz razgovora u prvoj epizodi je jasno da je Kirilenko uzeo učešće u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije. U dijalogu sa "Smiljanom Vučetićem" pominje "Vojvodu Radojevića" za kog smo u prvoj sezoni saznali kao ličnost iz Smiljanove ratne prošlosti u Bosni.

Sam zadatak u Beogradu koji pripadnici Vagnera treba da izvrše spada u red likvidacija u mirnodopskim uslovima koji predstavljaju manji i nepriznat deo njihove delatnosti koja se uglavnom tiče ratnih dejstava u Siriji i Ukrajini.

- "Ruski trik sa internetom" koji primenjuje "Stefan" na štandu Košnice tokom bezbednosnog samita u Sava centru poznat je kao tehnika ruske hakerske grupe Fancy Bear bliske vladi koja je hakovala bežični internet na velikim međunarodnim samitima, kao i u hotelima u kojima su odsedali bezbednosno zanimljivi gosti.

- "Ognjenovo" zapažanje da mu se greje telefon dok ne radi ništa koje napomene "Stefanu" sumnjajući da on nešto radi sa internetom jedan je od simptoma da je telefon hakovan, iako to nije jedini mogući razlog pregrevanja telefona. Zato mu "Stefan" kaže da proveri bateriju.

- "Sara" predaje "Stefanu" softver za infrastrukturne programe. Po znački koju mu daje na poklon vidimo da je iz Izraela. Smatra se da su Izraelci ko-autori najpoznatijeg programa za udare  na infrastrukturni softver Stuxnet koji je privukao globalnu pažnju kada je iskorišćen protiv iranskog nuklearnog programa.

- Strategija koju "Stefan" predlaže "Srpskom otadžbinskom savezu" je bazirana na iskustvima Bregzita i izbora Donalda Trampa gde se putem podataka sa socijalnih mreža pronalaze kolebljivi glasači i apstinenti da bi se potom aktivirali kroz adekvatne propagandne poruke.

- List koji je "Stefan" čitao u detinjstvu "Prva linija" zaista jeste postojao. Bio je to list Vojske Republike Bosne i Hercegovine. On pominje to kao list Vojske Republike Srpske da bi testirao Smiljana. List vojske Republike Srpske se zvao "Srpska vojska".

- Napad na Tviteru tokom dečjeg pevačkog takmičenja je strategija stvaranja "fantagonizma" gde se skreira konflikt na bazi nekog dela popularne kulture i onda kroz to destabilizuje stanje u javnosti. Ruski hakeri su navodno izveli takav napad na bazi filma "Poslednji džedaj".

DRŽAVNI SLUŽBENIK: COVID-19 E06

Ajatolah vodi našu COVID-19 avanturu prema raspletu.

Ljubitelji i poznavaoci serije DRŽAVNI SLUŽBENIK su u kući. Ovo je epizoda koja će ih zabaviti.

ŠESTI DEO "DS: COVID-19"

DRŽAVNI SLUŽBENIK: COVID-19 E05

Ajatolah nas je doveo do polovine pustolovine junaka serije DRŽAVNI SLUŽBENIK tokom pandemije COVID-19.

Stvar je komplikovanija nego što mislimo!

PETI DEO "DS: COVID-19"

DRŽAVNI SLUŽBENIK: COVID-19 E04

Ajatolah se javlja svim ljubiteljima serije DRŽAVNI SLUŽBENIK koji su na zadatku izolacije i pobeđivanja opasnog virusa. Služba drži obećanje i olakšava izolaciju onima koji slušaju Starešine.

ČETVRTI DEO "DS: COVID-19"

DRŽAVNI SLUŽBENIK: COVID-19 E03

Ljubitelji i poznavaoci serije DRŽAVNI SLUŽBENIK su kod kuće. Slušaju Starešine i zato zaslužuju mali znak pažnje.

U to ime, Ajatolah je priredio i treću epizodu naše pandemijske mikro-sezone DRŽAVNOG SLUŽBENIKA.

TREĆI DEO "DS: COVID-19"

DRŽAVNI SLUŽBENIK: COVID-19 E02

Odani fanovi DRŽAVNOG SLUŽBENIKA zaslužuju pažnju tokom izolacije u periodu pandemije.

Mali doprinos autora DRŽAVNOG SLUŽBENIKA jeste jedna avantura junaka serije smeštena u period aktuelnih događaja. Ona je van kanona, ali se dešava posle događaja u prvoj sezoni, upravo sada.

Ostanite kod kuće i slušajte starešine.

DRUGA EPIZODA: "DS: COVID-19"

DRŽAVNI SLUŽBENIK: COVID-19 E01

Odani fanovi DRŽAVNOG SLUŽBENIKA zaslužuju pažnju tokom izolacije u periodu pandemije.

Mali doprinos autora DRŽAVNOG SLUŽBENIKA jeste jedna avantura junaka serije smeštena u period aktuelnih događaja. Ona je van kanona, ali se dešava posle događaja u prvoj sezoni, upravo sada.

Ostanite kod kuće i slušajte starešine.

PRVA EPIZODA "DS:COVID-19"